به گزارش مفداآبادان، در سال ۱۹۸۸ میلادی (۱۳۶۸ شمسی) به منظور افزایش بودجه و همچنین افزایش آگاهی آموزش و مبارزه با تبعیض اول دسامبر 11 آذر روز جهانی ایدز نامیده شد، در این روز مردم لباس های خود را به عنوان قرمز مزین می‌کند تا توجه و مراقبت در برابر HIV  و ایدز را متذکر شده و دیگران یادآور شوند  که تعهد، پایبندی و حمایت آنها مورد نیاز است.

نامگذاری و کشف ویروس ایدز:

 این اولین بار در سال ۱۹۸۱ در آمریکا مشاهده شداولین مواردی که مشاهده شد در بین معتادان تزریقی قرار داشت که به دلیل نامعلومی سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف شده بود و علائم بیماری التهاب ریه در آنها مشاهده می شد پس از آن نوعی سرطان پوست به نام کابوسی در میان همجنسگرایان گزارش شد، تا آن زمان هنوز نامی به این بیماری داده نشده بود. واژه ایدز در همایشی در ژوئیه سال ۱۹۸۲  معرفی شد امروزه این ویروس جزیی از خانواده رتروویروس ها شمرده می‌شود.

مراحل بیماری زایی ویروس HIV و تفاوت افراد HIV مثبت و مبتلا به ایدز:

پس از ورود ویروس به بدن در مرحله اول عفونت حاد فرد ممکن است برای مدت کوتاهی بیماری شبه آنفولانزایی را تجربه کند که در همه افراد قطعی نیست به همین دلیل معمولا این بیماری تا یک دوره طولانی بدون هیچ علائمی دنبال می‌شود که به این مرحله از بیماری دوره نهفته گفته می‌شود ، افرادی که در دوره نهفتگی هستند و بیماری هنوز در آنها  نمود نکرد HIV‌مثبت نام داده شده به مرور زمان اگر ویروس در بدن فعال شود ،با پیشرفت بیماری دستگاه ایمنی ضعیف شده و باعث می‌شود که افراد به عفونت‌هایی مانند عفونت و سرطان های فرصت طلب و تومورها دچار شوند در نهایت بیماری زمانی وارد مرحله سوم یا ایدز شده که شمار سلولهای لنفوسیت T CD4+‌ثیا لنفوسیت های T helper به کمتر از ۲۰۰ سلول  در هر میکرولیتر برسد.

راه های انتقال ویروس HIV

راه های انتقال HIV شناخته شده و محدود هستند این راه ها عبارتند از:

تماس جنسی محافظت نشده، تماس خون و ترشحات آلوده با سطوح مخاطی، انتقال ویروس از مادر به کودک.

تماس جنسی شایع ترین راه انتقال HIV در جهان است که بیش از ۷۰ درصد موارد انتقال HIV را در بر می‌گیرد.

تعداد دفعات تماس جنسی، تعداد شرکای جنسی، جنسیت در احتمال انتقال موثرند. به علت ویژگی های دستگاه تناسلی، زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به HIV هستند.در تمام ارتباطات جنسی محافظت نشده که با دخول همراه است احتمال انتقال وجود دارد. همچنین اگر رابطه جنسی با خون و ترشحات جنسی آمیخته شود احتمال انتقال افزایش می‌یابد. انتقال از طریق خون در اثر تزریق خون و فرآورده‌های خونی ، استفاده از سوزن و سرنگ مشترک و تماس های تصادفی با ابزار تیز و برنده اتفاق می‌افتد. استفاده از سوزن و سرنگ در بین مصرف‌کنندگان تزریقی مواد دومین راه انتقال HIV در دنیا است. در کشور ما HIV بیشتر از این راه وارد بدن افراد مبتلا شده. انتقال HIV از مادر به فرزند نیز می توانند در حین بارداری، هنگام زایمان و در زمان شیردهی اتفاق بیفتد.

 راه های که HIV از طریق آن منتقل نمی شود:

دست دادن با فردی که HIV دارد، بغل کردن یا روبوسی کردن با فرد مبتلا، بودن در کنار فرد مبتلا در مدرسه یا محل کار، استفاده از ظروف مشترک و وسایلی مثل تلفن عمومی، توالت و حمام، گزش حشرات، تماس مایعات و ترشحات بدن فرد مبتلا با پوست سالم، مدفوع، ترشحات بینی،خلط، عرق، اشک، ادرار، محتویات معده و بزاق قابلیت انتقال ندارد مگر اینکه حاوی خون قابل رویت باشند.

تشخیص ابتلا به اچ.آی.وی/ایدز

در زمان مواجهه با عفونت ، سیستم ایمنی بدن پادتن هایی تولید میکند که در خون گردش کرده و به عوامل بیماری زا حمله می کنند. این پادتن ها بر بسیاری از عوامل بیماری زا غلبه می کنن اما در بیماری اچ.آی.وی علیرغم تولید شدن پادتن ها بدن نمیتواند از تکثیر ویروس جلوگیری کند.

بزرگترین مزیت ساخته شدن این نوع پادتن ها ، وجود آنها در خون می باشد که برای تشخیص ابتلاء فرد به ویروسHIV بکار می‌رود.

انواع آزمایش ایدز / اچ.آی.وی شامل:

الف) آزمایش های پادتن اچ.آی.وی

۱- آزمایش الیزا ( ELISA ) : آزمایش حساسی است که  در کشور ما بعنوان آزمون استاندارد برای غربالگری خون و فرآورده های خونی و همینطور افرادی که می خواهند از وضعیت اچ.آی.وی خود آگاه شوند،استفاده میشود ، این آزمایش ممکن است بصورت کاذب نتیجه آزمایش را مثبت گزارش دهد.

۲-  آزمایش سریع ( Rapid ) : این آزمایش در برخی کشورها استفاده میشود ولی انجام آن بطور خودسرانه توصیه نمی شود چراکه دقت این آزمایش کمتر از آزمایش الیزای استاندارد می باشد.

۳-  آزمایش وسترن بلات  ( Western Blot ) : این آزمایش دارای دقت بیشتری نسبت به آرمایش الیزا است و برای تأیید نتیجه مثبت آزمایش الیزا بکار می رود. این آزمایش در کشور ما فقط در آزمایشگاه های سازمان انتقال خون و با معرفی از کلینیک های مشاوره بیماریهای رفتاری یا پزشکان انجام می شود.

ب) آزمایش های سنجش خود ویروس

۱- HIV PCR:این آزمایش وجود ژنهای ویروس در نمونه خون رو بررسی می کند. این آزمایش برای تأیید وجود ویروس انجام میشود اما متاسفانه آزمایش گران و انجان آن هزینه بالایی دارد.

۲- Viral Load :این آزمایش برای تعیین شدت عفونت اچ.آی.وی و با سنجش بار ویروس به کار میرود. منظور از بار ویروس اندازه گیری تعداد ذرات ویروس در یک میلیمتر مکعب خون است. هزینه انجام این آزمایش نیز بالا می باشد.

.باور های نادرست و تبعیض ها در جامعه:

یکی از گروههایی که خیلی زیاد با پدیده انگ روبهرو میشوند، افراد مبتلا به HIV هستند. به دلیل اینکه انتقال HIV با استفاده از مواد مخدر و یا رفتار جنسی پرخطر مرتبط است، به همین علت در نظرخیلی از افراد، این بیماری ترسناک بوده و صرفا مردان همجنس گرا، مصرف‌کنندگان مواد مخدر و افراد با رابطه جنسی متعدد و خارج از چارچوب خانواده به این ویروس مبتلا میشود. همین موضوع باعث شده که مردم تصور کنند: با دور ماندن از افراد HIV مثبت می‌تواند از خطر ابتلا به بیماری در امان بمانند علاوه بر آن بعضی افراد تصور می کنند که ابتلا به HIV به عنوان مجازات الهی برای افراد با رفتارهای در تضاد با ارزشهای اخلاقی در جامعه است و ابتلا به ایدز نتیجه بی مسئولیتی های شخصی این افراد و گناهان آنها است. معمولا گناهکار و مقصر شناخته میشوند، نه افراد بیماری که نیازمند کمک و یاری هستند. این تصورات باعث تشدید انگ و در نتیجه تبعیض نسبت به افراد HIV مثبت میشود. عدم آگاهی از راههای انتقال HIV، یکی از دلایل اصلی ایجاد انگ نسبت به افراد HIV مثبت است. حتی گاهی اوقات علیرغم وجود اطلاعات کافی، مردم و حتی کارکنان بهداشتی نیز بین افراد مبتلا و غیرمبتلا تفاوت قایل میشوند.

خانواده و نقش آن در پیشگیری از HIV

خانواده اولین مکانی است که کودک در آن پرورش می یابد. کودکان علاوه براینکه یک‌سری از رفتارها را از والدین به ارث میبرند، یک‌سری از رفتارها را نیز از آنان می آموزند. همه آنچه کودکان در محیط خانواده تجربه می‌کنند و از والدینشان می آموزند، رفتارهای آنان را شکل میدهد. بنابراین خانواده جایگاه مهمی در پیشگیری از بروز رفتارهای پرخطر منجر به ایدز دارد و از سایر عوامل، تاثیرگذارتر است.

انجام رفتارهای پرخطر، ناگهانی و اتفاقی نیست بلکه زمینه های آن از دوران کودکی شکل گرفته و باعث بروز این رفتارها در نوجوانی و بزرگسالی میشود.والدین باید سعی کنند به جای آنکه با ایجاد محدودیت، کنترل، دخالت کردن و نصیحت، از رفتارهای پرخطر آنها پیشگیری کنند، روابط خانوادگی را گرمتر، اختلافات خانوادگی را کمتر و ارتباط با فرزندان را بیشتر نمایند. بعضی شرایط، زمینه رفتارهای ناسالم را بیشتر میکنند در حالیکه بعضی شرایط از بروز چنین رفتارهایی پیشگیری میکنند یعنی خانواده مانند یک سپر و محافظ میتواند در مقابل انحرافات و آسیبهای اجتماعی از فرزندان خود حمایت کنند.از مهمترین عوامل محافظت کننده، پیوندهای قوی با خانواده، نظارت و سرپرستی صحیح والدین از رفتارهای فرزندان، وقت گذاشتن با فرزندان و ارتباط خوب با آنها است. حمایت خانواده نه تنها در پیشگیری از ایدز موثر است، بلکه در افرادی که با اچ آی وی زندگی میکنند نیز این حمایت نقش دارد، به طوری که افرادی که از حمایت خانوادگی خوبی برخوردار هستند، در پیشگیری از انتقال ایدز مسئولیت پذیری بیشتری نیز دارند.

 هیچ چیز در دنیا خطرناک تر از جهل خالصانه و نادانی آگاهانه نیست.

با افزایش آگاهی خود نسبت به بیماری ایدز و نداشتن نگاه بد و توبیخی و ترس اضافه ای نسبت به افراد مبتلا، می توان یکی از دغدغه های بزرگ این افراد که حس سرخوردگی در جامعه است را بدون هیچ هزینه ای و تنها با یک لبخند و یا عکس العمل به جا برطرف کرد و به این افراد اعتماد به نفس و دلگرمی برای مبارزه با بیماریشان و حضور در جامعه داد.

گردآورنده:خانم شاهی دانشجوی رشته پزشکی دانشکده علوم پزشکی آبادان